Импорттук товарлардын мыйзамсыз кирүүсү ЕАЭБге зыян
Казакстанда тобокелчилик индикаторлорунун наркынан ТИНден (СИР – стоимостных индикаторов риска) төмөн турган импорттук товарлардын көлөмү Кыргызстандыкына караганда 41 эсе көптүгү ачыкка чыкты.
КР Экономика министрлигинин кабарлаганына караганда, бажы көзөмөлүн жана кыргыз-казак өткөрүү пункттарын мониторинг жасоонун жыйынтыгында, бажы төлөмүн толтурууда 98 ТИН унификацияланган.
Келишимдерди сактоо боюнча бир жылдан кийин жасалган мониторинг, кабыл алынган ТИНден төмөн толтурулган импорттук товарлардын көлөмү Кыргызстанда 850 тонна болсо, ошол эле учурда Казакстанда бул көрсөткүч 35 миң тоннаны, так айтканда 41 эсе көп экендигин көрсөткөн.
Казакстандын Бүткүл дүйнөлүк соода уюмуна мүчө болушуна байланыштуу, сырткы экономикалык ишмердиктин товардык номенклатурасынын 81 коду боюнча ТИНи унификацияланган. Натыйжада алар ЕАЭБ өлкөлөрүнүн бардыгы үчүн абдан сезилээрлик болгон. Анткени, Евразия экономикалык комиссиясынын мындай ТИНдерди кармануу мониторингинде, 2018-2019-жылдарда Казакстандын буларды сактабагандыгы 43% жана 38% түзгөн. А Кыргызстандын мындай көрсөткүчү 2% жана 3%ды гана түзгөн.
ЕАЭБге мүчө өлкөлөрдүн Бажы кызматтарынын биргелешкен коллегиясынын (БКБК) ишинин алкагында 650 ТИН унификацияланган. 2019-жылы (БКБК) ТИН орноткондон төмөн шартта толтурулган импорттук товарлардын көлөмү Кыргызстанда болгону 55 миң тонна болсо, Казакстанда ушул эле учурда бул көрсөткүч 1,3 млн. тоннаны же болбосо 24 эсе көп болгон.
ТИНдерди эмне үчүн сактабай жаткандыгы боюнча казак тарап ушу кезге чейин жооп бере элек, бирок анын натыйжалары ЕАЭБге мүчө мамлекеттердин бюджетине төлөмдөрдүн түшүүсүнө таасир берип жатат, ЕАЭБ өлкөлөрүндөгү ишкерлик субьектилеринин арасында мыйзамсыз атаандаштыкты жаратып жатат.
2019-жылы КР Президенти С. Жээнбеков Жогорку Евразиялык экономикалык кеңештин жыйынында ЕАЭБ территориясында импорттук товарлардын мыйзамсыз айлануусуна каршы күрөшүү үчүн, ЕАЭБге мүчө өлкөлөрдүн катышуусу менен “үч тараптуу бажы көзөмөлүн” киргизүүнү сунуш кылган.
Евразиялык экономикалык комиссиянын координациясы алдында бул багытта иштер башталган. Тараптар ушундай координацияланган бажы көзөмөлүн өткөрүүнүн ордун, тартибин жана формасын талкуулап жатышат.
Abal.kg
